Ωδή

Αυτό το λήμμα αφορά το λογοτεχνικό είδος. Για το μουσικό είδος, δείτε: Ωδή (μουσική).

Με τον λογοτεχνικό όρο Ωδή χαρακτηρίζεται ειδικό είδος της λυρικής ποίησης που φέρεται να πρωτοκαλλιεργήθηκε στην Αρχαία Ελλάδα κυρίως με εγκωμιαστικό χαρακτήρα, όχι όμως την πνευματική ανάταση του ύμνου, που αποτελούσε την ουσιώδη διαφορά τους.

Οι ωδές αποτελούσαν στην ουσία τραγούδια που ψάλλονταν από χορευτές εγκωμιάζοντας θεούς, άρχοντες, ήρωες ή πολιτικές καταστάσεις. Χαρακτηριστικές τέτοιες ωδές ήταν εκείνες του Πίνδαρου που εγκωμίαζε τους νικητές των Ολυμπιακών Αγώνων.

Χαρακτηριστικά

Εκτός από τα κύρια χαρακτηριστικά των ωδών εκείνων που ήταν η σοβαρότητα, η επισημότητα αλλά και ο έντονος μεγαλοπρεπής τόνος τους παρουσίαζαν και το λεγόμενο από τους σύγχρονους τρίπτυχο στροφικό σύστημα, ή τριπλή στροφική πλοκή. που την αποτελούσαν η «στροφή», η «αντιστροφή» και η «επωδός». Οι μεν στροφή και αντιστροφή ήταν ισόστιχες και ακολουθούσαν το ίδιο μέτρο. Αντίθετα η επωδός ακολουθούσε διάφορο αριθμό στίχων αλλά και διάφορο μέτρο από τις δύο προηγούμενες.

Σύγχρονη ποίηση

Οι νεότεροι Έλληνες ποιητές αμέσως μετά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 έγραψαν ωδές χωρίς όμως να ακολουθούν το παραπάνω αρχαίο τρίπτυχο σύστημα διατηρώντας όμως την επισημότητα και τον μεγαλοπρεπή χαρακτήρα. Περισσότερο γνωστός Έλληνας ποιητής που ξεχώρισε για τις ωδές του είναι ο Ανδρέας Κάλβος. Ωδές όμως έγραψε και ο Διονύσιος Σολωμός εκ των οποίων ξεχωρίζει εκείνη με την οποία εγκωμιάζει τον φιλέλληνα Λόρδο Βύρωνα.

Περισσότερο διάσημη ωδή σήμερα, είναι η Ωδή στη Χαρά, που συνέγραψε ο Σίλλερ και μελοποίησε ο Μπετόβεν στην 9η συμφωνία του.

Πηγές

• Ιωάν. και Νικήτας Παρίσης "Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων" Εκδ. ΟΕΔΒ, σελ. 210.